Θέμα αρμονίας πανελληνίων εξετάσεων 1994

Διάρθωση του θέματος

Το θέμα αρμονίας πανελληνίων εξετάσεων 1994 διαρθρώνεται σε δύο μέρη:

• Το 1ο μέρος (μ. 1-8) είναι βατό και ολοκληρώνεται με τέλεια πτώση στην λα ελάσσονα.

• Το 2ο μέρος (μ. 9-16) αποτελείται από δύο μετατροπικές αλυσίδες και την τελική πτώση στη ρε μείζονα. Και οι δύο αλυσίδες είναι ανιούσες, η πρώτη σε διάστημα 3ης μικρής, η δεύτερη σε διάστημα χρωματικού ημιτονίου, με εναρμόνια αλλαγή φθόγγου κατά τη μετάβαση από τον 1ο στο 2ο κρίκο.
  • Η 1η αλυσίδα αποτελείται από δύο κρίκους των δύο μέτρων (1ος κρίκος: μ. 9-10, 2ος κρίκος: μ. 11-12).
  • Η 2η αλυσίδα αποτελείται από δύο κρίκους του ενός μέτρου (1ο κρίκος: μ. 13, 2ος κρίκος: μ. 14) κι έρχεται σαν συνέχεια της 1ης: Το μοτίβο της αλυσίδας αυτής είναι το ίδιο με το μοτίβο στο δεύτερο μισό της πρώτης αλυσίδας.

Παρατίθενται τρεις διαφορετικές εναρμονίσεις των αρμονικών αλυσίδων.

1η εναρμόνιση αρμονικών αλυσίδων

Οι μελωδικοί φθόγγοι σολ και σι♭ του μ. 9 θεωρούνται ως διαβατικοί. Ειδικότερα, ο φθόγγος σι♭ θεωρείται ως χρωματικός διαβατικός – οιονεί ανιούσα αλλοίωση της 5ης στη συγχορδία ρε ελάσσονα – που οδηγεί στο μ. 10 στον φθόγγο σι♮, προσαγωγέα της ντο μείζονας. Ακολούθως γίνεται πήδημα από τον προσαγωγέα στην επιτονική, που καταλήγει στην τονική της ντο μείζονας (βαθμίδες: 7-2-1).
H πρώτη αλυσίδα εναρμονίζεται όπως στον παρακάτω πίνακα, στις τονικότητες ντο μείζονα (1ος κρίκος) και μι♭ μείζονα (2ος κρίκος).

Σε αντιστοιχία με την πρώτη αλυσίδα, η δεύτερη θεωρείται ως διαδοχή των μελωδικών βαθμίδων: 7-2-1 και εναρμονίζεται με τις συγχορδίες V-V²-I⁶ στις τονικότητες ρε♭ μείζονα (1ος κρίκος) και ρε μείζονα (2ος κρίκος).

2η εναρμόνιση αρμονικών αλυσίδων

Η εναρμόνιση αυτή είναι πιο πρωτότυπη από την προηγούμενη και οι κινήσεις των φωνών δυσκολότερες. Γίνεται σε ελάσσονες τονικότητες και χαρακτηρίζεται από την χρήση της ναπολιτάνικης συγχορδίας σε ευθεία κατάσταση. Πιο συγκεκριμένα:
Ο πρώτος κρίκος παραμένει στη λα ελάσσονα. Οι φθόγγοι της δοσμένης μελωδίας σολ και λα στο μ. 9 θεωρούνται ως διαβατικοί, ενώ ο φθόγγος σι♭ θεωρείται ως πραγματικός. Το μ. 9 εναρμονίζεται με την παρενθετική δεσπόζουσα μεθ’ 7^ης της ναπολιτάνικης, η οποία λύνεται στη ναπολιτάνικη συγχορδία σε ευθεία κατάσταση.
Η συνέχεια, αντί για το χαρακτηριστικό πήδημα 3^ο από την αλλοιωμένη βάση της Ν στον προσαγωγέα, στη σοπράνο γίνεται χρωματική κίνηση των βαθμίδων 2♭-2♮, ενώ το αναμενόμενο πήδημα 3^ο γίνεται στον μπάσο. Με αυτήν την ερμηνεία φθόγγων της δοσμένης μελωδίας η πρώτη αλυσίδα εναρμονίζεται όπως στον παρακάτω πίνακα, στις τονικότητες λα ελάσσονα (1ος κρίκος) και ντο ελάσσονα (2ος κρίκος).

Αντίστοιχα, το μοτίβο της δεύτερης αλυσίδας θεωρείται ως διαδοχή βαθμίδων: 2-4-3, που εναρμονίζεται με τις συγχορδίες: V^-7-6-6₅-i στις τονικότητες σι♭ ελάσσονα (1ος κρίκος) και σι ελάσσονα (2ος κρίκος).

Στη λύση αυτή είναι συχνός ο διπλασιασμός της 3ης των συγχορδιών, προκειμένου να αποφευχθούν αρμονικά λάθη.

3η εναρμόνιση αρμονικών αλυσίδων

Αποτελεί συγκερασμό των δύο παραπάνω εναρμονίσεων. Το αποτέλεσμα είναι η εναρμόνιση των αλυσίδων με πάγια σύνδεση V-I σε κάθε μέτρο, σε τονικότητες που συνδέονται με κλασικές ως επί το πλείστον χρωματικές μετατροπίες.

Εναρμόνιση ολόκληρου του θέματος 1994